PAM

W 1948 r. wprowadzono do leczenia kiły wczesnej preparat PAM, będący zawiesiną olejową penicyliny prokainowej z dodatkiem 2% monostearynianu glinu (Buckwalter i Dickinson). Ten ostatni związek ma na celu przedłużenie wchłaniania się penicyliny, co okazało się niezwykle szczęśliwym pomysłem. PAM cechuje się następującymi własnościami: 1. Jest w stanie gotowym do wstrzyknięcia, co ma szczególne znaczenie w masowym, ambulatoryjnym leczeniu kiły. 2. Opóźniające przez sól glinową wchłanianie się penicyliny powoduje utrzymywanie się krętkostatycznego poziomu antybiotyku w okresie do kilku dni, indywidualnie różnym w zależności od dawki. Stosowanie preparatu jest bezbolesne, a objawy uboczne po nim rzadkie. Możność wstrzykiwania PAM w przerwach co kilka dni czyni ten preparat szczególnie przydatnym w ambulatoryjnym leczeniu kiły. 3. Preparat można przechowywać bardzo długo w temperaturze pokojowej. Po domięśniowym wstrzyknięciu 0,3 min j. poziom PAM we krwi osiąga po godzinie 0,25 j./ml, utrzymuje się u większości osób do 96 godz. i obniża się stopniowo do czynnego leczniczo progu, którym jest 0,03 j./ml. Po wstrzyknięciu 0,6 min j. nie dochodzi do zwyżki poziomu w stopniu odpowiadającym zwiększeniu dawki. Po jednorazowym podaniu 2,4 min j. wykrywa się niski poziom penicyliny do 7—8 dni, a po wstrzyknięciu 4,8 min j. — do 10 dni od zabiegu (Willcox). Te zalety PAM umożliwiają uzyskanie wyleczenia kiły wczesnej już po 1—2 wstrzyknięciach odpowiednio dużych dawek preparatu. Przy kontroli preparatów PAM stwierdzono, że część ich powoduje zbyt niski poziom penicyliny we krwi i jest mniej skuteczna. Komitet Ekspertów przy WHO ustalił w 1953 r. następujące wymogi dla PAM: 1. Po wstrzyknięciu 10 zdrowym osobom wykonującym zwykłą dla nich pracę dawki 0,3 min j. powinno się więcej niż u połowy badanych stwierdzać czynną leczniczo penicylinemię w ciągu 72 godz. 2. Preparaty PAM nie odpowiadające warunkom powinno się dyskwalifikować i nie dopuszczać do obrotu handlowego. Mniejszą skuteczność niektórych serii PAM przypisywano gruboziarnistemu rozproszeniu cząsteczek preparatu, co było przyczyną gorszego ich wchłaniania się. Wady tej nie mają preparaty drobnoziarniste PAM, dające się łatwiej wstrzykiwać i powodujące dłuższe utrzymywanie się we krwi czynnego leczniczo poziomu. Po podaniu 0,3 min j. takiego preparatu penicylina utrzymuje się we krwi do 96 godz. W latach 1949—1955 ukazało się wiele doniesień o leczeniu różnych postaci kiły przy użyciu PAM (Arnold i wsp. — 3; Guthe i Willcox — 24; Idsoe i wsp.; Gougerot i Degos; Mdescher; Thomas). Przeważa pogląd, że przedłużanie okresu leczenia i dzielenie ogólnej dawki PAM na szereg mniejszych, wstrzykiwanych co 1—3 dni, jest najracjonalniejszą metodą postępowania. Leczenie kiły wczesnej przy użyciu jednorazowej dużej dawki, wynoszącej 1,2—2,4 min j. jest związane z ryzykiem częstszych nawrotów. Małe i powtarzane co 1—2 dni dawki PAM, rzędu 0,3—0,6 min j., mają zapewniać bardziej równomierne wchłanianie się penicyliny i sprzyjać utrzymywaniu się bardziej stałego poziomu antybiotyku we krwi. Na str. 375 podano przegląd metod leczenia kiły wczesnej przy zmiennej wielkości pojedynczych dawek PAM i przy różnym czasowym ich rozkładzie, ale przy zachowaniu tej samej ogólnej dawki 4,8 min j., którą uważa się za zapewniającą pełne działanie przeciwkiłowe. W Polsce PAM znajdowała się w powszechnym użyciu w latach 1948—1951. Stosowano w tym czasie 2 metody leczenia kiły wczesnej: 0,3 min j. PAM wstrzykiwano codziennie w ciągu kolejnych 10 lub 14 dni — były to tzw. metody A i B. W pierwszej metodzie dołączano 4 wstrzyknięcia bizmutu, a w drugiej stosowano dodatkowo 1 kurację arseno-bizmutową. Nie ulega wątpliwości, że wyniki leczenia były zależne przede wszystkim od stosowania PAM, podczas gdy dołączanie metali ciężkich, zwłaszcza kilku wstrzyknięć bizmutu w metodzie A, nie mogło mieć większego znaczenia. Wyniki leczenia kiły wczesnej były podobne, a odsetek niepowodzeń wahał się w granicach 0—12%, zależnie od okresu kiły wczesnej (Chorążak i wsp.). PAM nie była nigdy produkowana w Polsce, a po kilku latach zastąpiono ją całkowicie innymi preparatami penicyliny, początkowo penicyliną prokainową, a od 1956 r. — penicyliną benzatynową (debecyliną). Mimo że po wprowadzeniu benzatyny do lecznictwa zasięg stosowania PAM uległ znacznemu zawężeniu, należy uznać ten preparat za jeden z bardziej wartościowych i udanych w leczeniu kiły wczesnej. Przyjmuje się, że 4,8 min j. PAM stanowi dawkę równoważną 4,8 min j. krystalicznej penicyliny G wstrzykiwanej w roztworze wodnym co 2—3 godz. (King), przewyższając niepomiernie tę ostatnią, jeśli chodzi o wygodę w leczeniu. 4,8 min j. PAM stanowi również dawkę odpowiadającą tej samej dawce penicyliny prokainowej. W porównaniu z benzatyną dawkowanie PAM powinno być 2-krotnie wyższe, odpowiednio do ok. 2 razy dłuższego okresu utrzymywania się benzatyny we krwi. PAM była stosowana we wszystkich okresach kiły. Dzięki stosowaniu tego preparatu opanowano w znacznym stopniu endemiczne krętkowice w szeregu krajów Afryki i Azji.